सोमबार, असार ९, २०८२
तीन दशकको निरंकुश पञ्चायती कालरात्रिलाई परास्त गरेर बहुदलीय लोकतान्त्रिक दुनियाँमा प्रवेश गरेको पनि तीन दशक भएछ । नेपाली समाज र मुलुकका लागि यो अवधि लामो भन्न नसकिएला तर हाम्रो जीवनका लागि यो ६ दशक निकै लामो हो । यस अवधिभित्र भएका घटना र परिघटनाले हामीलाई कुनै न कुनै हिसाबले प्रभावित बनाएको छ । केहीको जीवनको रङ गाढा भएको छ भने धेरैको रङ फिका भएको छ । कति छेपारोले जस्तै रङ फेरेर लुटतन्त्रमा रमाएका छन् भने हजारांैकोे जिन्दगी नै समाप्त भएको छ ।
हामीले आआफ्ना तहमा आफ्नै, समाज र मुलुकको प्रगतिबारे सुन्दर सपना देखेका थियौं, छौं । ती सपना कसरी पूरा हुँदैछन्, फेरिँदैछन्, फेरिएका छन् या भंग भएका छन् ? विगत तीन दशकलाई फर्केर हेर्दा हाम्रो समाज रुपान्तरणको यात्रा र हाम्रो औकात कस्तो देखिन्छ ? यसबीचमा के भयो के भएन ? अर्थात् के हुनुपर्ने भएन के नहुनु पर्ने पो भयो कि ?
हामीले चाहेर वा नचाहेर के कस्तो फेरबदल आयो । अहिले लोकतन्त्र आफैँ त महादेव भनेजस्तै उत्तानो परेको छ । पार्टी सरकार र समाजमा यो कतै देखिँदैन । आखिर यसलाई के भयो ? किन यसले तीन दशक नपुग्दै गति छोड्यो र कोमामा गयो ? यी सबाल सम्बोधन गर्न हामी सबैले के गर्न सक्थ्यौँ के गर्यौँ के गरेनौँ, अझै पनि के गर्न सक्छौँ? यस्तै पेचिला प्रश्नको जबाफ आफैँलाई र आगामी पुस्तालाई दिनुपर्ने बोझले हामीलाई थकित बनाउँदै लगेको छ ।
दुई तिहाइको दुहाइ दिने सरकार आफ्नै पिसाबको न्यानोमा रमाएर बरालिएको छ । योभन्दा ठूलो विडम्बना के होला र ? सरकार बनेको २० महिना छिमेकीको सहयोगमा काठमाडाैँमा रेल र नेपालसम्म पानीजहाज भित्र्याउने सपना बाँड्दैमा बितेको छ ।
पहिलो, यो आउनै कति लाग्छ ठेगान छैन, आई नै हाले पनि यो रेल र पानीजहाजमा के आउला र के जाला? अहिलेकै जस्तो आउने खानेकुरा र जाने युवा जनशक्ति हो भने हाम्रो समृद्धि कस्तो होला ? दोस्रो, गरिबी, अभाव र विपन्नतामा रातदिन बिताउन बाध्य नेपालीको जीविकोपार्जनका लागि रोजगारी र आम्दानी बढाउने कुनै ठोस योजनाबिना पानीजहाज र रेल चढेर समृद्धि आउने कुरा पञ्चायती राजको विकासको मूल फुटाउने कुराभन्दा कम छ र ?
चिकित्सा शिक्षा विधेयक, एनसेल कर छली, वाइड बडी घोटाला, बालुवाटार जग्गा दलालीले हाम्रा मन र माइतीघर मन्डेलादेखि बानेश्वर चोक वरिपरिको सडक त तातेकै छ । त्यसमाथि भरखरै आएको गुठी विधेयकले हाम्रो मनलाई झनै कुण्ठित बनायो । लोकतन्त्र भनेको यस्तो संवादहीनता र अकर्मण्यता हो कि भ्रष्टाचारमा राष्ट्रिय सहमति हुनु नै लोकतन्त्र हो ? सायद नेकपाका स्वच्छ छवि बनाएका शालीन नेताहरुले यसको उत्तर समयमै देलान् नत्र भने तिनको शालीनता र स्वच्छताको मुकुण्डो उत्रन हुन धेरै समय लाग्दैन ।
भरखरै बेलायतको प्रधानमन्त्री मे को राजीनामासँगै नयाँ सरकार बनाउन कन्जरभेटिभ पार्टीको संसदीय दलमा आवेदन माग गरियो । यसमा १० जनाले निवेदन दिए । अहिले ५ जनाको बीचमा प्रतिस्पर्धा हुँदैछ । सँगै पार्टीका १ लाख ६० हजार सदस्यले मतदान गरी आगामी प्रधानमन्त्री को हुने भन्ने फैसला दिनेछन् । यो कुरा थाहा पाउने सचेत नेपालीको मनमा नेपालका मूल प्रवाहका राजनीतिक पार्टी र तिनले अख्तियार गरेको लोकतान्त्रिक अभ्यासका नमुना देख्दा कस्तो लाग्छ कुन्नि !
राजनीतिक पार्टीहरुको इतिहासमा आन्तरिक लोकतन्त्र दुब्लाएको र रजौटा मोटाएको योभन्दा उत्कृष्ट नमुनाबारे अन्त कतै सुनेको छैन । संघीय गणतन्त्र, समावेशी लोकतन्त्र र समाजवादको चर्को नारा लगाएर नथाक्ने पार्टी र तिनका नेताहरु यो लोकतन्त्रका रक्षक हुनुपर्नेमा अहिले यसैका भक्षक भएका छन् । यसबारे चूँ सम्म बोल्न नसक्ने रैती कार्यकर्ता दास युगका कमाराकमारी जस्तै निरीह देखिएका छन् ।
शीर्ष स्थानमा गद्दी जमाएका रजौटा लोकतन्त्रका मसिहा बनेका छन् । यिनले नै लोकतन्त्रको पाठ सबैलाई पढाइरहेका छन् । केही यसका आजीवन ठेकेदार छन् भने केही भरखरै खसीको टाउको देखाएर कुकुरको मासु बेच्न बसेका खुद्रा पसले जस्ता छन् । यी सबैका कार्यकर्र्ता फूलपाती समाएर पुराण सुन्न बसेका श्रद्धालु जस्ता देखिन्छन् ।
पहाडमा घिउ खाको मेरो हात सुँघ भनेका भरमा बटुलेको दुई तिहाई मत आममतदाताले फिर्ता लिइसके । मुख्यतः ललितपुर निवासीले माइतीघर मण्डलामा त्यसको प्रमाण भरखरै प्रस्तुत गरेका छन् । हिक्मत छ भने यिनले नमुना मतदान गराएर सरकार चलाउने र प्रतिपक्ष हैसियतको प्रमाणपत्र नवीकरण गरून् । हैन भने सार्वभौम नेपालीलाई यिनको आदेश मान्नुपर्ने किन?
यिनको लोकतन्त्रमाथिको इमानदारीमा अब कसैको भरोसा छैन । कसैले यिनले बाँडेका समृद्धिका सपना पूरा गर्न प्रयास गर्छन् भनेर पत्याएका पनि छैनन् । यो त यिनका घोषणापत्र र यिनले अहिले फेरेको बोलीबाट पनि प्रमाणित हुन्छ । यस्तो दिउँसै देखेका सपना बाँडेर ठगी गर्ने सरकारको नेतृत्व इमानदार नै छैन ।
इमानदार नै भएको भए पनि सरकार चलाउन यिनको योग्यता पनि पर्याप्त छैन । यसबीचमा सरकारले गरेका धेरै निर्णय र व्यवहारले यो सरकार आफ्नै असक्षमताको सिकार हुँदै असफलताको दिनगन्तीमा लागेको पुष्टि हुँदै गएको छ । मुख्यतः यिनीहरु देश र नागरिकप्रति इमानदार छैनन् किनकि यी सरकार सञ्चालन गर्न सक्षम नै छैनन् ।
नेपाली समाजले सात दशकभन्दा बढी समय अहिलेको संविधानले व्यवस्था गरेजस्तो जनताले गर्ने लोकतान्त्रिक शासनको परिकल्पनाको प्रतीक्षामा बितायो । विडम्बना ! श्रीपेच नलगाएका राजारजौटा बन्ने होडबाजीमा लागेर दुई तिहाइको बिरासत बोकेको क्रान्तिकारी नेतृत्व पूरै असफल हुने छाँट देखिएको छ । अब कुनै चमत्कार भएन भने यसलाई बचाउन यिनका रैतीले पनि सक्दैनन् ।
लोकतन्त्र भनेको मनपरीतन्त्र पनि त हैन नि जे पायो त्यही गर्न । अहिले जे भएको छ राम्रो विचार भएको पार्टी र नेताले गर्दैनन् अनि रैतीले जस्तो कार्यकर्ताले अन्धभक्त भएर बोकेर हिँड्दैनन् । एकआपसको सम्मान र सदभाव, परस्परको अन्तरनिर्भरता, नैतिक बल, अनुशासन, इमानदारीजस्ता सामाजिक सर्तहरुले यो समाज चल्छ । यिनै कुरामा कमी भएर नै हाम्रो समाज निरन्तर विघटनतर्फ उन्मुख हुँदैछ । मान्ने–नमान्ने बेग्ले कुरा, अहिलेका पार्टी, यिनको नेतृत्व र अहिलेकै जस्तो बुद्धि र विवेकले यो समाज र देश फेरिँदैन ।
रैती यो धेरै पाच्य छैन तर अहिलेका मूल प्रवाहका पार्टीका दसौँ लाख कार्यकर्ता जो अहिलेको सरकार र पार्टी नेतृत्वको मनपरी टुलुटुलु हेरेर बसेका छन् या यिनैले बाँडेको समृद्धि सपनामा हराएका छन् । यी रैती नै हुन् । यो नेपाली राजनीतिको आजको तितो यथार्थ हो । अब यिनको चेत फेरिएर यी पार्टी सुधे्रलान् र मुलुक फेरिएला भनेर पर्खिनु भनेको दिउँसै सपना देख्नु बराबर हो ।
मूल करा त आफ्नै घर राम्ररी समाल्न नसकेको नेतृत्वले यो देशको समृद्धिको नेतृत्व समाल्छ भनेर कति पत्याउने हो ? अहिले सबैतिर चिन्ता, चासो र दिक्दारी बढेको छ । चाखलाग्दो कुरा के छ भने, दुई पाइलटले चलाउने भनेको नेकपाको जेट एक वर्षदेखि धावनमार्गमै छ । यो उडाउने कुनै छाँट देखिएको छैन । यी दुई पाइलटको उडान प्रमाणपत्र खारेज गरेर नयाँ पाइलट खोज्न ढिला गरे यसका पार्टपुर्जा खिइएर मर्मत गर्न लायक पनि रहँदैन ।
हामी सबै मानिस सबै कुरामा उस्तै र उत्तिकै सक्षम छैनौं र हुँदैनौं पनि । एउटा पक्ष वा तहमा सक्षम मानिस सबै तहमा सक्षम हुँदैन । उदाहरणका लागि एउटा असल शिक्षक उस्तै अनुसन्धानकर्ता नहुन सक्छ र राम्रो अनुसन्धान गर्ने व्यक्ति राम्रो पढाउन सक्छ भन्ने हुँदैन वा राम्रो प्राध्यापक विभागीय प्रमुख नै पनि हुन नसक्ला । पार्टी वा गुट चलाउन सिपालु हुँदैमा सरकार चलाउन सक्छ भन्ने हुँदैन । यो ज्ञान, अनुभव र चासो अनि विनम्रतामा धेरै भर पर्छ । सक्षम मानिसहरु स्वाभिमानी हुन्छन् तर अहङ्कारी होइन । गुणी व्यक्ति नझुकेको कहाँ छ र? यस सरकारका हर्ताकर्ताको औकात र चुरीफुरी हेर्दा हग्नेलाई भन्दा देख्नेलाई लाज भनेजस्तै भएको छ ।
अन्त्यमा, आम स्वाभिमानी नागरिकले राजनीतिको मूल प्रवाहको नेतृत्वका बारेमा 'राजा नांगै छ' भन्नुपर्ने बेला भएको छ । बादशाहको नयाँ लुगा भन्ने कथामा भनिए जस्तै असक्षम र उल्लुले मात्र नदेख्ने हावाको लुगा लगाइदिने ठगहरु, असक्षम र उल्लु भएर जागिर गुमाउन नचाहने आसेपासेहरु, तिनैका कुरा पत्याएर हावाको लुगा लगाएर नांगै बजार घुम्ने राजा र राजा नांगै देखेर पनि भन्ने आँट नगर्ने यो देशका सबै रैतीहरु यो अवस्थाका लागि जिम्मेवार छन् ।
तत्कालै कुनै चमत्कार भएन र यिनले सुध्रिने छाँट ल्याएनन् भने यिनले आफ्नै इतिहासमा कालो पोत्ने लक्षण देखिँदैछ । यो भन्दा ठूलो दुर्भाग्य नेपाली समाजको के होला ? यो सरकार र यी पार्टीहरुको बिरासत बोक्ने या नबोक्ने सबैले 'यो भएन र अब यसरी हुँदैन' भन्ने आँट गर्न नसक्ने हो भने हाम्रो भविष्य यात्राको जहाज भ्वाङ पर्ने पक्का छ । यस्तो भयो भने यसमा सवार हामी सबै यिनीसँगसँगै डुब्ने हो । बेलैमा होस गरौँ ।
हामीले आआफ्ना तहमा आफ्नै, समाज र मुलुकको प्रगतिबारे सुन्दर सपना देखेका थियौं, छौं । ती सपना कसरी पूरा हुँदैछन्, फेरिँदैछन्, फेरिएका छन् या भंग भएका छन् ? विगत तीन दशकलाई फर्केर हेर्दा हाम्रो समाज रुपान्तरणको यात्रा र हाम्रो औकात कस्तो देखिन्छ ? यसबीचमा के भयो के भएन ? अर्थात् के हुनुपर्ने भएन के नहुनु पर्ने पो भयो कि ?
हामीले चाहेर वा नचाहेर के कस्तो फेरबदल आयो । अहिले लोकतन्त्र आफैँ त महादेव भनेजस्तै उत्तानो परेको छ । पार्टी सरकार र समाजमा यो कतै देखिँदैन । आखिर यसलाई के भयो ? किन यसले तीन दशक नपुग्दै गति छोड्यो र कोमामा गयो ? यी सबाल सम्बोधन गर्न हामी सबैले के गर्न सक्थ्यौँ के गर्यौँ के गरेनौँ, अझै पनि के गर्न सक्छौँ? यस्तै पेचिला प्रश्नको जबाफ आफैँलाई र आगामी पुस्तालाई दिनुपर्ने बोझले हामीलाई थकित बनाउँदै लगेको छ ।
दुई तिहाइको दुहाइ दिने सरकार आफ्नै पिसाबको न्यानोमा रमाएर बरालिएको छ । योभन्दा ठूलो विडम्बना के होला र ? सरकार बनेको २० महिना छिमेकीको सहयोगमा काठमाडाैँमा रेल र नेपालसम्म पानीजहाज भित्र्याउने सपना बाँड्दैमा बितेको छ ।
पहिलो, यो आउनै कति लाग्छ ठेगान छैन, आई नै हाले पनि यो रेल र पानीजहाजमा के आउला र के जाला? अहिलेकै जस्तो आउने खानेकुरा र जाने युवा जनशक्ति हो भने हाम्रो समृद्धि कस्तो होला ? दोस्रो, गरिबी, अभाव र विपन्नतामा रातदिन बिताउन बाध्य नेपालीको जीविकोपार्जनका लागि रोजगारी र आम्दानी बढाउने कुनै ठोस योजनाबिना पानीजहाज र रेल चढेर समृद्धि आउने कुरा पञ्चायती राजको विकासको मूल फुटाउने कुराभन्दा कम छ र ?
चिकित्सा शिक्षा विधेयक, एनसेल कर छली, वाइड बडी घोटाला, बालुवाटार जग्गा दलालीले हाम्रा मन र माइतीघर मन्डेलादेखि बानेश्वर चोक वरिपरिको सडक त तातेकै छ । त्यसमाथि भरखरै आएको गुठी विधेयकले हाम्रो मनलाई झनै कुण्ठित बनायो । लोकतन्त्र भनेको यस्तो संवादहीनता र अकर्मण्यता हो कि भ्रष्टाचारमा राष्ट्रिय सहमति हुनु नै लोकतन्त्र हो ? सायद नेकपाका स्वच्छ छवि बनाएका शालीन नेताहरुले यसको उत्तर समयमै देलान् नत्र भने तिनको शालीनता र स्वच्छताको मुकुण्डो उत्रन हुन धेरै समय लाग्दैन ।
भरखरै बेलायतको प्रधानमन्त्री मे को राजीनामासँगै नयाँ सरकार बनाउन कन्जरभेटिभ पार्टीको संसदीय दलमा आवेदन माग गरियो । यसमा १० जनाले निवेदन दिए । अहिले ५ जनाको बीचमा प्रतिस्पर्धा हुँदैछ । सँगै पार्टीका १ लाख ६० हजार सदस्यले मतदान गरी आगामी प्रधानमन्त्री को हुने भन्ने फैसला दिनेछन् । यो कुरा थाहा पाउने सचेत नेपालीको मनमा नेपालका मूल प्रवाहका राजनीतिक पार्टी र तिनले अख्तियार गरेको लोकतान्त्रिक अभ्यासका नमुना देख्दा कस्तो लाग्छ कुन्नि !
राजनीतिक पार्टीहरुको इतिहासमा आन्तरिक लोकतन्त्र दुब्लाएको र रजौटा मोटाएको योभन्दा उत्कृष्ट नमुनाबारे अन्त कतै सुनेको छैन । संघीय गणतन्त्र, समावेशी लोकतन्त्र र समाजवादको चर्को नारा लगाएर नथाक्ने पार्टी र तिनका नेताहरु यो लोकतन्त्रका रक्षक हुनुपर्नेमा अहिले यसैका भक्षक भएका छन् । यसबारे चूँ सम्म बोल्न नसक्ने रैती कार्यकर्ता दास युगका कमाराकमारी जस्तै निरीह देखिएका छन् ।
शीर्ष स्थानमा गद्दी जमाएका रजौटा लोकतन्त्रका मसिहा बनेका छन् । यिनले नै लोकतन्त्रको पाठ सबैलाई पढाइरहेका छन् । केही यसका आजीवन ठेकेदार छन् भने केही भरखरै खसीको टाउको देखाएर कुकुरको मासु बेच्न बसेका खुद्रा पसले जस्ता छन् । यी सबैका कार्यकर्र्ता फूलपाती समाएर पुराण सुन्न बसेका श्रद्धालु जस्ता देखिन्छन् ।
पहाडमा घिउ खाको मेरो हात सुँघ भनेका भरमा बटुलेको दुई तिहाई मत आममतदाताले फिर्ता लिइसके । मुख्यतः ललितपुर निवासीले माइतीघर मण्डलामा त्यसको प्रमाण भरखरै प्रस्तुत गरेका छन् । हिक्मत छ भने यिनले नमुना मतदान गराएर सरकार चलाउने र प्रतिपक्ष हैसियतको प्रमाणपत्र नवीकरण गरून् । हैन भने सार्वभौम नेपालीलाई यिनको आदेश मान्नुपर्ने किन?
यिनको लोकतन्त्रमाथिको इमानदारीमा अब कसैको भरोसा छैन । कसैले यिनले बाँडेका समृद्धिका सपना पूरा गर्न प्रयास गर्छन् भनेर पत्याएका पनि छैनन् । यो त यिनका घोषणापत्र र यिनले अहिले फेरेको बोलीबाट पनि प्रमाणित हुन्छ । यस्तो दिउँसै देखेका सपना बाँडेर ठगी गर्ने सरकारको नेतृत्व इमानदार नै छैन ।
इमानदार नै भएको भए पनि सरकार चलाउन यिनको योग्यता पनि पर्याप्त छैन । यसबीचमा सरकारले गरेका धेरै निर्णय र व्यवहारले यो सरकार आफ्नै असक्षमताको सिकार हुँदै असफलताको दिनगन्तीमा लागेको पुष्टि हुँदै गएको छ । मुख्यतः यिनीहरु देश र नागरिकप्रति इमानदार छैनन् किनकि यी सरकार सञ्चालन गर्न सक्षम नै छैनन् ।
नेपाली समाजले सात दशकभन्दा बढी समय अहिलेको संविधानले व्यवस्था गरेजस्तो जनताले गर्ने लोकतान्त्रिक शासनको परिकल्पनाको प्रतीक्षामा बितायो । विडम्बना ! श्रीपेच नलगाएका राजारजौटा बन्ने होडबाजीमा लागेर दुई तिहाइको बिरासत बोकेको क्रान्तिकारी नेतृत्व पूरै असफल हुने छाँट देखिएको छ । अब कुनै चमत्कार भएन भने यसलाई बचाउन यिनका रैतीले पनि सक्दैनन् ।
लोकतन्त्र भनेको मनपरीतन्त्र पनि त हैन नि जे पायो त्यही गर्न । अहिले जे भएको छ राम्रो विचार भएको पार्टी र नेताले गर्दैनन् अनि रैतीले जस्तो कार्यकर्ताले अन्धभक्त भएर बोकेर हिँड्दैनन् । एकआपसको सम्मान र सदभाव, परस्परको अन्तरनिर्भरता, नैतिक बल, अनुशासन, इमानदारीजस्ता सामाजिक सर्तहरुले यो समाज चल्छ । यिनै कुरामा कमी भएर नै हाम्रो समाज निरन्तर विघटनतर्फ उन्मुख हुँदैछ । मान्ने–नमान्ने बेग्ले कुरा, अहिलेका पार्टी, यिनको नेतृत्व र अहिलेकै जस्तो बुद्धि र विवेकले यो समाज र देश फेरिँदैन ।
रैती यो धेरै पाच्य छैन तर अहिलेका मूल प्रवाहका पार्टीका दसौँ लाख कार्यकर्ता जो अहिलेको सरकार र पार्टी नेतृत्वको मनपरी टुलुटुलु हेरेर बसेका छन् या यिनैले बाँडेको समृद्धि सपनामा हराएका छन् । यी रैती नै हुन् । यो नेपाली राजनीतिको आजको तितो यथार्थ हो । अब यिनको चेत फेरिएर यी पार्टी सुधे्रलान् र मुलुक फेरिएला भनेर पर्खिनु भनेको दिउँसै सपना देख्नु बराबर हो ।
मूल करा त आफ्नै घर राम्ररी समाल्न नसकेको नेतृत्वले यो देशको समृद्धिको नेतृत्व समाल्छ भनेर कति पत्याउने हो ? अहिले सबैतिर चिन्ता, चासो र दिक्दारी बढेको छ । चाखलाग्दो कुरा के छ भने, दुई पाइलटले चलाउने भनेको नेकपाको जेट एक वर्षदेखि धावनमार्गमै छ । यो उडाउने कुनै छाँट देखिएको छैन । यी दुई पाइलटको उडान प्रमाणपत्र खारेज गरेर नयाँ पाइलट खोज्न ढिला गरे यसका पार्टपुर्जा खिइएर मर्मत गर्न लायक पनि रहँदैन ।
हामी सबै मानिस सबै कुरामा उस्तै र उत्तिकै सक्षम छैनौं र हुँदैनौं पनि । एउटा पक्ष वा तहमा सक्षम मानिस सबै तहमा सक्षम हुँदैन । उदाहरणका लागि एउटा असल शिक्षक उस्तै अनुसन्धानकर्ता नहुन सक्छ र राम्रो अनुसन्धान गर्ने व्यक्ति राम्रो पढाउन सक्छ भन्ने हुँदैन वा राम्रो प्राध्यापक विभागीय प्रमुख नै पनि हुन नसक्ला । पार्टी वा गुट चलाउन सिपालु हुँदैमा सरकार चलाउन सक्छ भन्ने हुँदैन । यो ज्ञान, अनुभव र चासो अनि विनम्रतामा धेरै भर पर्छ । सक्षम मानिसहरु स्वाभिमानी हुन्छन् तर अहङ्कारी होइन । गुणी व्यक्ति नझुकेको कहाँ छ र? यस सरकारका हर्ताकर्ताको औकात र चुरीफुरी हेर्दा हग्नेलाई भन्दा देख्नेलाई लाज भनेजस्तै भएको छ ।
अन्त्यमा, आम स्वाभिमानी नागरिकले राजनीतिको मूल प्रवाहको नेतृत्वका बारेमा 'राजा नांगै छ' भन्नुपर्ने बेला भएको छ । बादशाहको नयाँ लुगा भन्ने कथामा भनिए जस्तै असक्षम र उल्लुले मात्र नदेख्ने हावाको लुगा लगाइदिने ठगहरु, असक्षम र उल्लु भएर जागिर गुमाउन नचाहने आसेपासेहरु, तिनैका कुरा पत्याएर हावाको लुगा लगाएर नांगै बजार घुम्ने राजा र राजा नांगै देखेर पनि भन्ने आँट नगर्ने यो देशका सबै रैतीहरु यो अवस्थाका लागि जिम्मेवार छन् ।
तत्कालै कुनै चमत्कार भएन र यिनले सुध्रिने छाँट ल्याएनन् भने यिनले आफ्नै इतिहासमा कालो पोत्ने लक्षण देखिँदैछ । यो भन्दा ठूलो दुर्भाग्य नेपाली समाजको के होला ? यो सरकार र यी पार्टीहरुको बिरासत बोक्ने या नबोक्ने सबैले 'यो भएन र अब यसरी हुँदैन' भन्ने आँट गर्न नसक्ने हो भने हाम्रो भविष्य यात्राको जहाज भ्वाङ पर्ने पक्का छ । यस्तो भयो भने यसमा सवार हामी सबै यिनीसँगसँगै डुब्ने हो । बेलैमा होस गरौँ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
सहकारीमा सुशासन र स्वनियमन
सहकारीलाई व्यवस्थित, मर्यादित र प्रभावकारी रुपमा सञ्चालन गराउनेतर्फ सबै उत्तिकै जिम्मेवार हुन जरुरी छ। भविष्यमा पनि यस्ता समस्या दोहोरिन नदिन सरकार, सहकारी र निजी क्षेत्रले...
पुँजीवादको चास्नीमा डुबेर दुब्लाएको माओवादी
माओवादी नेतामा विकसित व्यक्तिवादी मनोविज्ञानले उनीहरूलाई गणेश बनाएको छ। उनीहरू गाउँमा गएर कार्यकर्ता तथा जनतासँग घुलमिल गर्नु भन्दा पनि प्रचण्डलाई महादेव मानेर परिक्रमा लगाउन तल्लिन...
उग्र राष्ट्रवादले 'फ्रिज' बनेको नेपाल-भारत सम्बन्ध र प्रचण्ड सरकारको कार्यभार
'नेबरहुड फर्स्ट' को नीति लिएको भारतले नेपालसँग 'विशेष सम्बन्ध' रहेको सार्वजनिक स्वीकार्यको विषय नै बनेको छ। यद्यपि बेलाबेला नेपाल-भारत सम्बन्धमा निकै ठूला उतारचढावहरु पनि आउने...
सपना देख्न सिकाउने 'मैले नदेखेको सपना'
गिरीको पुस्तकमा गाउँबेसीको महक छ अनि सहरको चमकधमक पनि। पुस्तकमार्फत् उनी बारम्बार गाउँ पुग्छन् र त्यहाँको सुन्दरतासँगै रुढि, अज्ञानता अनि अशिक्षा पनि देखाउँछन्।
अंक र अनुहारमा अल्झेको समावेशीकरण
प्राविधिक पक्षलाई ध्यान दिएर संख्या परिपूर्ति गर्दा पनि केही न केही लाभ सिमान्तकृत तथा पिछडिएको वर्ग, समुदाय र लिंगलाई हुन्छ नै तर जुन गतिमा उनीहरुको...
